---------------------------------------------------------------------
У.ШыцЁк. "У час не вярнулЁся", "Мастацкая лЁтаратура", МЁнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лЁпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадрома╝ возьмуць старт вялЁзныя зоркалёты Ё
накЁруюцца да далёкЁх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца ╝жо ╝ наступным стагоддзЁ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы ╝жо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астралётчыка╝ у бясконцай прасторы. Аб Ёх прыгодах,
лёсе Ё знаходках расказваецца ╝ гэтым зборнЁку фантастычных апавядання╝.
______________
* АфелЁЁ - найбольш аддаленыя ад Сонца пункты арбЁт планет або камет.
ВыклЁк вЁдэафона прагуча╝ меладычна, як лёгкЁ музычны акорд. ЗасвяцЁ╝ся
экран, Ё на Ём узнЁк твар радыста планеталёта.
- Праз чвэрць гадзЁны сувязь з Плутонам, - напомнЁ╝ радыст.
- Дзякую, - адказа╝ Зыль Ё выйша╝ з каюты.
Рэйсавы планеталёт Зямля - Плутон мЁну╝ ужо арбЁту Нептуна. Да
канечнага пункта заставалася ╝сяго некалькЁ дзён, Ё выклЁкаць Плутон пЁльнай
патрэбы не было. Тым больш што экспедыцыю з Капэлы там чакалЁ не раней як
тыднЁ праз тры. Усё гэта Зыль добра веда╝ Ё ╝сё ж папрасЁ╝ капЁтана
планеталёта, каб яго звязалЁ са сваЁм касмадромам. ╤м у апошнЁ час усё
часцей Ё часцей авалодвала незразумелае нецярпенне. Што гэта - нервы?
ВЁдаць, працяглае знаходжаннне на далёкай Ё незаселенай планеце не прайшло
бясследна. Зыль не ста╝ звяртацца да медыка╝. Маючы час, ён проста рашы╝
адпачыць на ЗямлЁ. Здавалася, адпачынак пайшо╝ на карысць. Але прыйшло
паведамленне, што вяртаецца зоркалёт, Ё ён адчу╝, што яго месца там, на
касмадроме Плутона.
Хваляванне не знЁкла нават пасля працяглага знаходжання на ЗямлЁ. Ён
разуме╝, што калЁ так будзе Ё надалей, то ╝сё ж давядзецца звярнуцца да
медыка╝. А ╝ Ёх прысудзе ён не сумнява╝ся. Прыйдзецца наза╝сёды развЁтацца з
Плутонам.
Гэтыя думкЁ былЁ асаблЁва балючымЁ. Жыццё за╝сёды Ёшло мЁма яго. Ён ужо
бы╝ звыкся са сваЁм лёсам, спра╝на нёс службовыя абавязкЁ, не марачы нЁ пра
што Ёншае. Але, калЁ пачына╝ працу на Плутоне, ён бы╝ маладзейшы Ё, напэ╝на,
больш моцны духам. А зараз? Зараз яму ╝жо не адолець новую справу, бо яна
будзе яшчэ больш далёкая ад той ягонай колЁшняй юначай мары.
- Аб чым сумуеце, капЁтан?
Зыль адчу╝ руку на сваЁм плячы Ё азЁрну╝ся.
Незнаёмы чалавек у форме астралётчыка шчыра ╝смЁха╝ся. Зыль усмЁхну╝ся
╝ адказ Ё сказа╝:
- Нават сам не ведаю: цЁ то аб мЁнулым, цЁ то аб будучынЁ.
- Тады нармальна, - незнаёмец засмяя╝ся Ё, кЁ╝ну╝шы галавой на
развЁтанне, пайшо╝ далей па калЁдоры.
А Зыль адчу╝ нЁякаватасць. Ён нЁяк не мог прывыкнуць, што яго,
начальнЁка касмадрома на Плутоне, ведае, напэ╝на, уся Зямля, што людзЁ,
сустракаючыся, Ёмкнуцца выказаць яму сваю павагу Ё сЁмпатыю, як вось гэты
незнаёмец. Ён не разуме╝, што прыкметнага ёсць у яго асобе. ╤ншая справа,
каб на яго месцы бы╝ астралётчык. ПрафесЁя гэтых людзей была для яго марай,
бо з раннЁх год ён сам рыхтава╝ся да яе. Ён бы╝ блЁзка да сваёй мэты -
вучы╝ся ╝ школе пазапланетных сувязей. Але здарылася непрадбачанае. Перад
самым выпускам на апошнЁм медыцынскЁм аглядзе ╝рачы вынеслЁ безапеляцыйны Ё
суровы прысуд - за межы Сонечнай сЁстэмы не выпускаць.
Пазней ён зразуме╝, што медыкЁ не маглЁ сказаць Ёнакш. На╝рад цЁ ён
адоле╝ бы шматгадовае знаходжанне ╝ абмежаванай прасторы зоркалёта. Гэта яму
адкрылася пасля таго, як ужо трапЁ╝ на Плутон Ё ╝бачы╝ карабель, што
вярну╝ся з прасторы.
А тады яму было вельмЁ кры╝дна. Назначэнне на Плутон ён спачатку прыня╝
як пачэсную ссылку, Ё на першым часе здаралЁся хвЁлЁны, калЁ ён бы╝ гатовы
адмовЁцца ад сваёй прафесЁЁ канчаткова, выбраць нешта Ёншае. Ён не хаце╝
палавЁну чаго-небудзь, яму патрэбна было толькЁ цэлае.
Аднак што такое палавЁна Ё што такое цэлае? Чым Ёх вымяраюць? Не
адлегласцямЁ ж ад ЗямлЁ да Плутона, дзе ён зараз працуе, або ад ЗямлЁ да
Капэлы, з якой не╝забаве вернецца экспедыцыя? Мера тут нейкая Ёншая. Да╝ней
гаварылЁ, што яна залежыць ад самога чалавека, бо цэлае ёсць па╝сюдна, яго
трэба ╝мець толькЁ знайсцЁ. А ён з гэтым пагадзЁцца не можа.
МЁналЁ гады. АбавязкЁ начальнЁка касмадрома не вымагалЁ шмат клопата╝.
Усю будзённую справу выконвалЁ а╝таматы, якЁя цудо╝на арыентавалЁся ╝
складанай касмадромнай тэхнЁцы. Уласна Зыль бра╝ся за работу, калЁ ме╝ся
прыбыць зоркалёт. Увесь астатнЁ час ён Ё яго нешматлЁкЁя памочнЁкЁ займалЁся
сваЁмЁ справамЁ - кожны ме╝ любЁмую галЁну навукЁ або тэхнЁкЁ.
ЖылЁ Ё працавалЁ ╝ будынЁне, якая была падобна на касмЁчны карабель Ё
знешне, Ё ╝нутры. Цэнтральны пульт, салон, каюты, машыннае Ё лабараторнае
аддзяленнЁ - менавЁта гэта падабенства, дапасаванае да сапра╝дных знешнЁх
касмЁчных умо╝, у свой час прывабЁла Зыля.
Ён не шкадава╝ аб ЗямлЁ. Родных у яго не было, а большасць з
сябро╝-аднагодка╝, з якЁмЁ ён вучы╝ся, сталЁ астралётчыкамЁ Ё пакЁнулЁ
планету. Яны надо╝га, калЁ не наза╝сёды, развЁталЁся з Зямлёй. Ён заста╝ся
адзЁн з усёй групы Ё лЁчы╝, што, каб не здрадзЁць Ёх агульным юначым марам,
павЁнен быць у прасторы. Плутон - гэта амаль мяжа, за якой яна пачынаецца,
калЁ не лЁчыць афелЁя╝ камет. ╤ вярнуцца ён зможа толькЁ тады, калЁ
прыляцЁць хаця б першы з сябро╝ - ВЁктар РабцэвЁч. Але гэта будзе яшчэ
вельмЁ не скора.
Знаёмыя лЁчылЁ Зыля дзЁваком, пустэльнЁкам. А ён хутчэй бы╝ аскетам,
упэ╝неным, што толькЁ самаадрачэнне дасць яму магчымасць служыць гало╝наму,
наза╝сёды выбранаму.
- Каменданта касмадрома на Плутоне выклЁкаюць у радыёрубку...
Зыль уздрыгну╝. Задума╝шыся, ён забы╝ся на заказаную размову са сваЁм
намеснЁкам. Адказа╝шы, што чуе выклЁк, ён паскоры╝ крокЁ.
Да таго, што было вядома раней, намеснЁк нЁчога новага не дада╝. Ён
па╝тары╝ змест лазераграмы з зоркалёта, аб якой Зыль ужо веда╝, расказа╝, як
Ёдзе падрыхто╝ка да сустрэчы.
Зыль не дума╝, што гэтыя некалькЁ месяца╝ расстання са сваЁмЁ
таварышамЁ так падзейнЁчаюць на яго. Ён до╝га не адпуска╝ намеснЁка ад
апарата, распытваючы, што Ё як. Для яго важнай Ё блЁзкай была кожная
дробязь. ВЁдаць, намеснЁк здагада╝ся пра гэта, бо будучы звычайна чалавекам
негаваркЁм, зараз не скупЁ╝ся на словы. А Зыль усё пыта╝:
- А яшчэ што?..
- Больш, здаецца, нЁчога вартага ╝вагЁ, - нарэшце зда╝ся намеснЁк. -
ХЁба толькЁ... - Ён на момант запну╝ся. - Але гэта, бадай, неЁстотна.
- Што - толькЁ?.. - спыта╝ Зыль.
- Не╝забаве пасля лазераграмы наша станцыя прыняла Ё радыёграму з
зоркалёта. Пра╝да, мы яе не расшыфравалЁ, вельмЁ скажоная. Але гэта Ё не
важна. ВЁдаць, яны на ╝сякЁ выпадак дублЁравалЁ першае паведамленне.
Зыль згадзЁ╝ся Ё, развЁта╝шыся, пакЁну╝ рубку.
НадыходзЁ╝ час абеду, Ё ён накЁрава╝ся ╝ салон. Там ужо было людна. Ад
столЁка╝, дзе заставалЁся свабодныя месцы, адразу пачулася:
- Да нас, капЁтан!
РазгубЁ╝шыся ад агульнай увагЁ, Зыль паспяша╝ся сесцЁ на першае месца,
якое трапЁла. Яго суседзямЁ аказалЁся супрацо╝нЁкЁ станцыЁ на АрыэлЁ -
спадарожнЁку Урана. Яны ╝жо ведалЁ, што ён гавары╝ з Плутонам, Ё адразу
пацЁкавЁлЁся:
- Як там, з Капэлы?
- Чакаем, - коратка адказа╝ Зыль Ё падума╝, што ён больш ахвотна
паслуха╝ бы Ёх. Гэтым людзям было пра што расказаць. ╤х жыццё праходзЁла ╝
пастаянных сутыкненнях сам-насам з чужой Ё грознай прыродай. Яны былЁ
даследчыкамЁ, першаадкрывальнЁкамЁ. У Ёх будзённасцЁ была тая рызыка, якой,
шчыра кажучы, часта неставала яму.
Зыль разуме╝, што ╝ сорак з лЁшнЁм гадо╝ да чалавека павЁнна прыйсцЁ
разважлЁвасць. ╤ ╝сё ж нЁчога не мог з сабой зрабЁць. Бо не хаце╝ пагаджацца
са сваЁм жыццём, у якЁм усё было распЁсана на шмат часу наперад. А яму, як Ё
многЁм фЁзЁчна не вельмЁ моцным людзям, хацелася, каб нешта здаралася, каб
былЁ барацьба Ё перамогЁ.
ЛюдзЁ яго часу не любЁлЁ дакучаць адзЁн аднаму. Убачы╝шы, што Зыль не
прая╝ляе ахвоты да размовы, субяседнЁкЁ працягвалЁ гутарыць памЁж сабой. А
ён е╝, слуха╝, аб чым яны гавораць, Ё адчува╝, як зно╝ пачынае расцЁ
незадаволенасць сабой.
Умовы жыцця на касмЁчнай станцыЁ, калЁ вакол цябе больш робата╝, чым
жывых людзей, якЁя да таго ж заняты сваёй справай, паклалЁ адбЁтак Ё на
Зыля. Ён прывык разважаць сам з сабой, корпацца ╝ сваЁх пачуццях. Адчу╝шы
незадаволенасць, ён адразу паспрабава╝ адшукаць яе вытокЁ.
Пасля абеду ён до╝га гуля╝ у дэндрарыЁ, слуха╝ ЁмЁтацыю лясных шума╝,
стараючыся пазбыцца свайго настрою. ╤ не мог. Потым не вытрыма╝ Ё вярну╝ся ╝
радыёрубку.
- Ня╝жо не ╝сё перагаварылЁ? - пажартава╝ радыст.
- ЦЁ бываюць пабочныя радыёз'явы пры перадачы лазераграм? - не прымаючы
лёгкага тону, спыта╝ Зыль.
Радыст здзЁвЁ╝ся пытанню Ё адмо╝на пакЁва╝ галавой.
- Прашу прабачыць, - сказа╝ Зыль Ё выйша╝. Ён ужо зразуме╝ прычыну
сваёй трывогЁ.
Апыну╝шыся на Плутоне, Зыль адразу сабра╝ сваЁх супрацо╝нЁка╝. Ён
выслуха╝ рапарты, адда╝ загады, якЁя датычылЁ сустрэчы зоркалёта, Ё тады
папрасЁ╝:
- Раскажыце пра сЁгнал.
Радыст адказа╝, не задумваючыся:
- Думаю, гэта дубляж лазераграмы. СЁгнал, аднак, чамусьцЁ крыху змянЁ╝
напрамак Ё да нас прыйшо╝ ужо ╝ адлюстраваным выглядзе. Таму яго нельга
прачытаць.
ВЁдаць, думка была слушная, бо таварышы падтрымалЁ меркаванне радыста.
НЁякЁх Ёншых зоркалёта╝ у радыусе парсека зараз, паводле разлЁка╝, не
павЁнна было быць. Хваля, на якой прагуча╝ сЁгнал, была звычайная, не
аварыйная. Значыць, яго перадавалЁ ╝ спакойнай абстано╝цы, спра╝ным
апаратам.
Зыль адпусцЁ╝ супрацо╝нЁка╝. Заста╝шыся адзЁн, задума╝ся. Так, усЁм
было ясна, што гэта такое. А ╝ яго засталЁся сумненнЁ, не вырашы╝шы якЁх, ён
не мог дазволЁць сабе забыцца на сЁгнал. Таварышы не пераканалЁ яго.
Лазерная сувязь была вельмЁ надзейнай, Ё на╝рад цЁ ╝ экЁпажа зоркалёта
мелася патрэба звяртацца яшчэ Ё да радыё. Разам з тым, калЁ нават дапусцЁць,
што гэта было зроблена, усё ро╝на выклЁкала здзЁ╝ленне памылка ╝ накЁраваннЁ
радыёпромня. На зоркалёце ведалЁ, дзе знаходзЁцца Плутон, вельмЁ дакладна.
Яны не маглЁ паслаць сЁгнал убок, спадзеючыся, што ён выпадкова ад нечага
адаб'ецца Ё тады ╝жо трапЁць на месца. ╤ншая справа, калЁ яны не ведаюць
каардынат. Але гэта проста немагчыма. Карты месцазнаходжання не толькЁ
планет, а Ё ╝сЁх вядомых зорак у Сусвеце былЁ складзены на сотнЁ гадо╝
наперад. ТакЁя карты, безумо╝на, знаходзЁлЁся Ё на борце зоркалёта, аб чым
сведчыла сама лазераграма. Не, напэ╝на, пра╝да была на баку яго памочнЁка╝.
Выве╝шы з гаража ╝сюдыход, Зыль адправЁ╝ся паглядзець на свае вочы
пасадачную пляцо╝ку касмадрома. Ён еха╝, не запальваючы пражэктара╝,
даверы╝шы кЁраванне электроннаму вадзЁцелю. ЯркЁя агнЁ станцыЁ адзЁн за
другЁм знЁкалЁ за блЁзкЁм гарызонтам. Чорнае неба, здалося, насунулася на
планету, нЁбы сцЁскаючы яе ╝ сваЁх нячутных Ё разам з тым непрыемных
абдымках. Здавалася, усюдыход по╝з у вузкай шчылЁне, што яшчэ засталася
памЁж небам Ё паверхняй Плутона. Гэта бы╝ фЁзЁчны падман, Зыль сутыка╝ся з
Ём кожны раз, калЁ выбЁра╝ся ╝ паездку па планеце, Ё кожны раз, аднак,
успрыма╝ яго як рэальнасць. Каб пазбавЁцца гэтага адчування, ён загада╝
машыне спынЁцца Ё вылез з яе.
Неба было бяздонным, Ё недзе там, у бясконцай вышынЁ, як убЁтыя,
жа╝целЁ Ё серабрылЁся гузЁкЁ-зоркЁ. Зыль азЁрну╝ся. СтанцыЁ ╝жо не вЁдаць. У
беспаветранай прасторы Плутона яе асвятленне не давала Ё зарыва. Урэшце,
гэта нават лепш. Хутка над станцыяй павЁнна ╝зысцЁ камета. Яна ╝вабрала
вельмЁ мала святла з навакольнай прасторы, але пры пэ╝най спрактыкаванасцЁ
яе можна за╝важыць простым вокам. Зыль до╝гЁя месяцы адда╝ назЁранням за
гэтымЁ своеасаблЁвымЁ касмЁчнымЁ целамЁ. Яны радавалЁ яго разнастайнасцю
форм, мудрагелЁстасцю арбЁт.
Край неба быццам сапра╝ды пасвятле╝. А можа, гэта толькЁ здалося, бо ён
веда╝ час, калЁ павЁнна з'явЁцца камета. Зыль стая╝ Ё дума╝, што некалькЁ
месяца╝ за каметай назЁралЁ а╝таматы. Што яны там нагледзелЁ? Ён хутка залез
ва ╝сюдыход Ё шпарка паеха╝ уздо╝ж вялЁзнай Ё гладкай пасадачнай пляцо╝кЁ.
Яму можна было Ё не ехаць сюды. Пляцо╝ка ╝трымлЁвалася як мае быць.
Два-тры кратэры, што ╝тварылЁся няда╝на, зара╝навалЁ а╝таматы. Зыль са
здавальненнем адзначы╝ гэта Ё раптам зно╝ успомнЁ╝ пра скажоны сЁгнал. Не
чакаючы, пакуль вернецца на станцыю, ён выклЁка╝ радыста.
- Ты можаш сказаць, адкуль прыйшо╝ сЁгнал? - спыта╝ Зыль.
- Яго прынялЁ тры нашы кантрольныя ╝стано╝кЁ, - адказа╝ радыст. -
Падобна, што сЁгнал адлюстрава╝ся ад каметы КрынЁчка.
"Вось Ё канец тваЁм хваляванням, - крыва ╝смЁхну╝шыся, падума╝ Зыль. -
Усё аказалася вельмЁ простым. Таварышы, напэ╝на, дзЁвяцца з яго намагання
╝бачыць нешта таямнЁчае ╝ самай звычайнай з'яве". ╤ зно╝ гэтая думка не
прынесла задавальнення.
На стале ляжалЁ здымкЁ, якЁя рабЁлЁ а╝таматы, пакуль Зыль адсутнЁча╝.
Яго захапленне каметамЁ спачатку было своеасаблЁвым пратэстам на забарону
╝рачо╝. Ма╝ля╝, хоць такЁм чынам я вырвуся далей Плутонавай арбЁты. А потым
ён па-сапра╝днаму захапЁ╝ся гэтымЁ касмЁчнымЁ вандро╝нЁкамЁ, якЁя заходзЁлЁ
за Плутон, дзе, калЁ ╝жо следаваць законам нябеснай механЁкЁ, хутчэй павЁнна
знаходзЁцца планета Трансплутон, чым трансплутонавыя афелЁЁ.
Самая блЁжэйшая да Плутона была тая самая КрынЁчка. Новай сустрэчы з ёй
Зыль чака╝ ужо амаль дваццаць год - яна з'я╝лялася першай каметай, якую ён
пача╝ вывучаць, трапЁ╝шы сюды. ╤ вось, апЁса╝шы ╝ прасторы агромнЁсты элЁпс,
КрынЁчка зно╝ вярнулася ╝ сваю першапачатковую кропку. Зараз назва каметы
выклЁкала ╝ Зыля ╝смешку. НЁякага падабенства з сапра╝дным выглядам. Хутчэй
кашалот або, на крайнЁ выпадак, слЁмак. КалЁ яна з вялЁкай хуткасцю,
большай, чым звычайна мелЁ яе сёстры, плыве на фоне цёмнага неба, яе контур
нагадвае адну з гэтых Ёстот.
Спачатку Зыля зацЁкавЁла хуткасць руху КрынЁчкЁ. А потым, разлЁчваючы
яе арбЁту, ён прыйшо╝ да вываду, што наступны вЁток камета павЁнна зрабЁць
не па ранейшым шляху, а побач. ╤ кожны раз КрынЁчка будзе апЁсваць чарговы
вЁток на новым месцы, хаця афелЁй застанецца ранейшым. КалЁ нанесцЁ на
паперу яе по╝ны шлях за восем абарота╝, то ╝творыцца нешта падобнае на
кветку, у якой кожная арбЁта будзе асобным пялёсткам. У сваЁх запЁсках Зыль
так Ё называ╝ КрынЁчку - Пялёстак. ╤ зараз ме╝ магчымасць праверыць сваю
здагадку.
ЗдымкЁ, зробленыя а╝таматамЁ, пацвердзЁлЁ разлЁкЁ Зыля. У астраномЁЁ
было нямала выпадка╝, калЁ матэматыка Ёшла наперадзе вЁзуальных назЁрання╝.
Так, у прыватнасцЁ, былЁ адкрыты Ё Нептун, Ё гэты самы Плутон. Але ╝ласнае
адкрыццё ╝зрадавала Зыля. Ён не прагну╝ славы. ╤ вывуча╝ каметы толькЁ таму,
што яны яму спадабалЁся. А свайму поспеху радава╝ся, як шахматыст, што ╝
галаваломнай пазЁцыЁ пасля до╝гага Ё напружанага роздуму нарэшце знаходзЁць
сярод мноства магчымых варыянта╝ адзЁна правЁльны.
Зыль прагляда╝ здымкЁ, звяра╝ даты, калЁ яны былЁ зроблены. А╝таматы
вялЁ дакументацыю надзвычай пунктуальна. ╤ Зыль з задавальненнем вычэрчва╝
новы "пялёстак" сваёй КрынЁчкЁ.
Ён ужо бы╝ блЁзкЁ да канца работы, як раптам, праглядаючы чарговы
здымак, адчу╝, што на Ём прысутнЁчае нешта чужое, не╝ласцЁвае камеце. Але
што? СхапЁ╝ папярэднюю фатаграфЁю. Не, здаецца, усё на сваЁм месцы. А на
наступнай? Што за насланнё? Камета нЁбы выцягнулася ╝ да╝жыню. ДзЁ╝ная
трансфармацыя... Яе можна было б растлумачыць якой-небудзь нязначнай
касмЁчнай катастрофай. Але напярэдаднЁ ╝ гэтай частцы неба нЁчога
незвычайнага не адзначалася.
Зыль адсуну╝ здымкЁ Ё пайшо╝ у абсерваторыю. Тэлескоп хутка адшука╝
камету. Шырокае тупарылае ядро нЁбы фасфарасцыравала на вялЁкЁм экране.
Рухаючыся, яно, як сапра╝дны кашалот, паглынала на сваЁм шляху дробныя
зоркЁ-рыбкЁ.
АналЁзы сведчылЁ, што ╝ складзе Пялёстка няма метала╝ - адны каменныя
пароды, сцэментаваныя льдом. Гэта надавала камеце ╝ вачах Зыля асаблЁвую
прыгажосць. Яна нагадвала яму вялЁзны дра╝ляны дом, пабудаваны без адзЁнага
цвЁка.
Ад гэтага пара╝нання Зыль усмЁхну╝ся, а потым злавЁ╝ сябе на нейкай
неадпаведнасцЁ пара╝нання. Ён нахмуры╝ся: зно╝ чамусьцЁ ╝спомнЁ╝ся сЁгнал.
Не, трэба выкЁнуць яго з галавы... ╤ раптам падума╝, а цЁ не занадта многа
супадзення╝ ва ╝сёй гэтай гЁсторыЁ. Па-першае, сЁгнал, блукаючы ╝ прасторы,
павЁнен бы╝ натрапЁць на адносна невялЁкае касмЁчнае цела - камету.
Па-другое, адбЁ╝шыся ад яе ядра, ён зно╝-такЁ павЁнен бы╝ трапЁць абавязкова
на Плутон, якЁ таксама займа╝ пара╝на╝ча невялЁкае месца ╝ прасторы.
Падобным супадзенням Зыль навучы╝ся не давяраць. Яны выклЁкалЁ сумненнЁ
Ё патрабавалЁ новай праверкЁ.
Прыборы запЁсалЁ час Ё напрамак, адкуль была прынята перадача. БылЁ
вядомы Ё каардынаты неба, дзе тады знаходзЁлася камета. Пара╝на╝шы гэтыя
даныя, Зыль збянтэжы╝ся. СЁгнал, аказваецца, адлюстрава╝ся не ад ядра, а ад
нейкай кропкЁ, якая знаходзЁлася даволЁ далёка ад Пялёстка. Гэта было
неверагодна, хваставая частка не магла служыць адбЁвальнЁкам радыёпромня.
Зыль яшчэ раз праверы╝ лЁчбы. ПамылкЁ ╝ Ёх не было. Яна была ╝ вывадах
радыста. Яго апараты прынялЁ не адлюстраваны сЁгнал. Мяркуючы па ╝сяму, той
прыйшо╝ аднекуль здалёк, прабЁ╝шыся праз камету. Магчыма, гэта Ё сказЁла
яго. Не выключана Ё тое, што сЁгнал належыць чужой цывЁлЁзацыЁ, Ё таму яго
не здолелЁ расшыфраваць.
Урэшце, ламаць галаву над паходжаннем сЁгнала - справа супрацо╝нЁка╝
╤нстытута пазазямных цывЁлЁзацый. Зыль уздыхну╝. Яму стала сумна, нЁбы ён
зараз развЁта╝ся з нечым добрым. Ён разуме╝, што гЁсторыя з сЁгналам не мела
нЁякага дачынення да Пялёстка, Ё разам з тым адчува╝, што, бадай, больш ужо
не будзе аддаваць Пялёстку столькЁ ╝вагЁ, як раней. НЁбыта той не апра╝да╝
нейкЁх яго спадзявання╝.
Каб скончыць справу з каметай Ё сЁгналам, Зыль вырашы╝ у блЁжэйшы час
падрыхтаваць справаздачу Ё адправЁць яе на Зямлю. Ужо складваючы фатаграфЁЁ
каметы, ён зно╝ звярну╝ увагу на яе выцягнуты хвост. Машынальна зЁрну╝шы на
куток здымка, дзе стаяла дата, ён здзЁвЁ╝ся: сЁгнал бы╝ прыняты як раз у
гэты дзень. Зыль адзначы╝: яшчэ адно супадзенне. Але матэрыялы не адправЁ╝.
Да Пялёстка Зыль усё-такЁ вярну╝ся. Гэта здарылася праз тры цЁ чатыры
днЁ. Знаходзячыся ╝ абсерваторыЁ, ён не вытрыма╝ Ё накЁрава╝ тэлескоп на
камету. Яна па-ранейшаму холадна Ёскрылася чужым святлом. ╤ толькЁ... Зыль
аж чмыхну╝ ад прыкрасцЁ. Зно╝ тут утварылася новая фЁгура. Што за прычына?
ВЁдаць, камета захапЁла нейкае цела са значнай масай, Ё яно... Зыль хутка
зрабЁ╝ здымкЁ Ё пабег у лабараторыю, дзе знаходзЁ╝ся Ёх самы магутны
павелЁчальнЁк.
Ён не памылЁ╝ся. Камета захапЁла новае цела. Яно, напэ╝на, паспела ╝жо
абрасцЁ льдом Ё таму, вЁдаць, страцЁла сваю першапачатковую форму. Аднак
Зыль бы╝ перакананы ╝ гэтым, цела не было астэроЁдам. Яно нагадвала... Зыль
павялЁчва╝ Ё павялЁчва╝ здымак. ╤ раптам у яго аж дух захапЁла. Нягледзячы
на напластаваннЁ, можна было прасачыць першапачатковую форму цела.
Прада╝гаватае, з кальцом на канцы, яно было падобна на... зямны зоркалёт
мЁнулага стагоддзя.
Зыль выключы╝ павелЁчальнЁк. Ён выйша╝ з лабараторыЁ, адчуваючы, як
унутры палЁць думка: а раптам гэта сапра╝ды зямны зоркалёт?
У бЁблЁятэцы ён до╝га прагляда╝ фЁльмы аб усЁх зоркалётах, якЁя
калЁ-небудзь адпра╝лялЁся ╝ прастору. Частка з Ёх ужо вярнулася, некаторыя,
як той самы з Капэлы, паведамЁлЁ аб сабе, пра вяртанне Ёншых гаварыць пакуль
рана, бо Ёх шлях вельмЁ до╝гЁ.
Зыль веда╝, што аб сваЁх назЁраннях Ё роздуме ён павЁнен паведамЁць на
Зямлю. ╤ разуме╝, што гэта ╝рэшце нЁчога Ёстотнага не дасць. КалЁ ён не
вырашыць загадку тут, то на ЗямлЁ яе тым больш не адгадаюць. Адтуль камету
не ╝гледзЁш, а на перагаворы будзе патрачана некалькЁ дзён - лазераграма ад
Плутона да ЗямлЁ Ёдзе больш пяцЁ гадзЁн. За гэты марна патрачаны час
Пялёстак знЁкне з поля зрочу Плутонавага тэлескопа.
Што ж, хоць гэта Ё я╝нае парушэнне правЁл, ён паспрабуе выкарыстаць тыя
нямногЁя гадзЁны, якЁя дае яму камета. Ён паспрабуе сам дабрацца да ЁсцЁны.
Зыль прыня╝ за аснову меркаванне, што гэта зямны зоркалёт. Яму было
пакуль не так ужо важна, якЁ ён Ё адкуль вярта╝ся. Гало╝нае, што зоркалёт
чамусьцЁ страцЁ╝ здольнасць да самастойнага руху ╝ прасторы Ё таму мае
патрэбу ╝ дапамозе.
Гэта, бадай, крыху смелы вывад, але, як нЁ круцЁ, Ёншага не прыдумаеш.
А за Ём следава╝ другЁ - абавязкова паведамЁць на Зямлю.
Усё ╝пЁралася ╝ Зямлю.
Зыль уздыхну╝. Пасла╝шы справаздачу, ён тым самым пазба╝ля╝ сябе
адказнасцЁ за наступны ход падзей. Ён жа толькЁ начальнЁк касмадрома, Ё ╝
яго няма ╝ падначаленнЁ службы выратавання караблё╝. Для гэтага Ёснуюць
спецыяльныя атрады, якЁя базЁруюцца ╝ цэнтры Сонечнай сЁстэмы. Яны,
безумо╝на, прыйдуць на дапамогу. Аднак тут ёсць невялЁкЁя ня╝вязкЁ. Першая -
час, якЁ спатрэбЁцца караблям-выратавальнЁкам, каб дабрацца да мэты, Ё
другая - не выключана, што ён наогул памылЁ╝ся Ё гэта нЁякЁ не зоркалёт.
╤ Зыль вырашы╝ зрабЁць па-свойму, хай сабе гэта Ё будзе службовым
парушэннем. ╤ншага выйсця ён не бачы╝.
Праз гадзЁну Зыль сабра╝ свой нешматлЁкЁ калекты╝. ПазнаёмЁ╝шы
таварыша╝ са становЁшчам, ён сказа╝ намеснЁку:
- Палячу я, падрыхтуй "Барса".
- Табе нельга, - запярэчы╝ намеснЁк.
- Урачы? - з горыччу спыта╝ Зыль. - А ╝ тых, хто, магчыма, трапЁ╝ у
пераплёт там, у прасторы, можа, здаро╝е яшчэ горшае. - ╤, быццам канчаючы
размову, загада╝: - Я скла╝ усе матэрыялы. ПаведамЁце на Зямлю, калЁ
стартую. Зоркалёт з Капэлы прымЁце без мяне.
ПяцЁмесны "Барс" бы╝ адзЁны карабель, што стая╝ на ╝сякЁ выпадак на
касмадроме Плутона. Ён мог развЁваць хуткасць крыху вышэйшую, чым
унутрысЁстэмныя планеталёты, але да гэтага часу яму нЁ разу не даводзЁлася
адрывацца ад Плутона. Зыль не ме╝ дыплома пЁлота. КЁраваць "Барсам", калЁ
здарыцца выпадак, павЁнен бы╝ Ёншы. Але Ё на гэты раз Зыль парушы╝ правЁлы,
адправЁ╝шыся адзЁн. У свой час, пазба╝лены магчымасцЁ скончыць школу
астралётчыка╝, ён усё-такЁ асвоЁ╝ спецыяльнасць пЁлота самастойна. ╤ пазней,
ужо на Плутоне, нЁбы прадбачачы гэты выпадак, часта забЁра╝ся ╝ кабЁну
"Барса" Ё ╝я╝ля╝ сябе яго капЁтанам. Ён вельмЁ любЁ╝ космас.
Спяшаючыся, Зыль адразу да╝ вялЁкае паскарэнне. СЁла перагрузкЁ
прыцЁснула яго да крэсла, зацягнула вочы туманам. Праз мутную чырванаватую
заслону ён убачы╝ развЁтальныя агнЁ стартавай пляцо╝кЁ. Яны былЁ, як зоркЁ,
толькЁ ╝ адрозненне ад Ёх памЁргвалЁ, пералЁваючыся рознакаляровымЁ
ЁскаркамЁ. А мо ён ужо гэтага не бачы╝, а толькЁ ╝я╝ля╝ па памяцЁ.
Разумеючы, што ╝жо нестае сЁлы адольваць гэтыя шматлЁкЁя "жы", ён апошнЁм
намаганнем перада╝ кЁраванне а╝таматам Ё пагрузЁ╝ся ╝ балючую Ё трывожную
дрымоту.
Апрытомне╝ Зыль не адразу. Спачатку ён адчу╝, як раз-пораз на яго
наплываюць нейкЁя незвычайныя хвалЁ, несучы з сабой да╝но забытую лёгкасць,
нЁбы ╝ дзЁцячым сне, калЁ плывеш над зямлёй, як птушка. ПрыйшлЁ на памяць
трэнЁро╝кЁ ╝ час вучобы. Але чаму так баляць рукЁ Ё ногЁ? Расплюшчы╝шы вочы,
ён са здзЁ╝леннем убачы╝, што плавае ╝ паветры, а пад Ём - Ё крэсла, да
якога ён забы╝ся прышпЁлЁцца, Ё пульт з прыборамЁ, Ё ЁлюмЁнатар, у якЁм
блЁшчаць зорныя россыпы. ╤ зараз жа прыйшо╝ боль: ламЁла грудзЁ, цяжка
пульсавала ╝ галаве.
З ЁронЁяй адзначы╝, што медыкЁ, вЁдаць, не памылялЁся. ╤ тут жа адчу╝
радасць, што ён аказа╝ся мацнейшы, чым пра яго думалЁ. Не зважаючы на боль,
ён апусцЁ╝ся ╝ крэсла, каб вызначыць месца свайго знаходжання ╝ прасторы.
"Барс" Ёмча╝ся па зададзеным курсе, дасягну╝шы амаль мяжы сваёй
хуткасцЁ. Але, каб дагнаць камету, гэтага было мала. Яна нЁбы на╝мысна
заклала вЁраж, робячы дзесяткЁ тысяч кЁламетра╝ у гадзЁну.
МЁналЁ гадзЁны. Зыль правё╝ Ёх за карабельным тэлескопам. Пялёстак,
здаецца, захо╝ва╝ першапачатковую адлегласць. Зыль ужо хаце╝ уключыць
рухавЁкЁ, каб павялЁчыць хуткасць, як раптам успомнЁ╝: гэта ж Пялёстак. ╤
зада╝ праграму лЁчыльнай машыне вызначыць "Барсу" новы курс.
Не╝забаве "Барс" пача╝ паварот убок. Не, не дарэмна Зыль трацЁ╝ некалЁ
час, вылЁчваючы арбЁту любЁмай каметы. Як бы хутка яна нЁ ╝цякала, у
прасторы ╝жо вызначана кропка, дзе "Барс" сустрэнецца з ёю.
╤ вось надышо╝ час, калЁ "Барс" Ё Пялёстак пачалЁ зблЁжацца. МЁнула
некалькЁ дзён, Ё Зыль за╝важы╝, што цела, якое ён палЁчы╝ за касмЁчны
карабель, перамясцЁлася - яшчэ блЁжэй да ядра. Яно ня╝мольна прыцягвала яго,
як магнЁтам. На ╝сякЁ выпадак Зыль пасла╝ да каметы лакатарны прамень. Ён
вярну╝ся. Цела, захопленае каметай, аказваецца, утрымлЁвала метал.
За суткЁ да сустрэчы Зыль ужо не сумнява╝ся, што перад Ём зоркалёт, якЁ
нейкЁм чынам ста╝ палоннЁкам вялЁкай каметы. ╤ ╝ гэты ж час "Барс" пача╝
мане╝р па зблЁжэнню, якЁ ╝рэшце прывё╝ да стыко╝кЁ. Але памЁж пачаткам Ё
канцом стыко╝кЁ праляглЁ гадзЁны напружанай працы, дакладных Ё небяспечных
мане╝ра╝.
Зыль пазна╝ клас зоркалёта. ТакЁя караблЁ будавалЁ сапра╝ды ╝ мЁнулым
стагоддзЁ, ён не памылЁ╝ся тады, калЁ разгляда╝ яго з Плутона. Тры з Ёх
адправЁлЁся за межы сЁстэмы. АдзЁн ужо вярну╝ся - гадо╝ пятнаццаць назад.
Зыль сам сустрака╝ яго на Плутоне. Два астатнЁя чакалЁ значна пазней. ЯкЁ ж
з Ёх так ня╝дала шукае дарогу дадому?
На бартах зоркалёта╝ не пЁсалЁ нумаро╝ або назва╝. Напаткаць земляка ╝
Сусвеце было гэтак жа неверагодна, як чакаць, напрыклад, сустрэчы Месяца з
Фобасам або ГанЁмедам. А для Ёстот Ёншай цывЁлЁзацыЁ наша назва не мела
нЁякага значэння. Аднак Ё для Зыля гэта зараз не мела значэння. Хто б там нЁ
бы╝ у зоркалёце, ён, напэ╝на, чака╝ дапамогЁ.
У суцэльным месЁве льдзЁнак Ё пылЁнак, прыцягнутых вялЁзнай масай
каметы, Зыль вобмацкам дабра╝ся да ╝ваходнага адсека. Нерашуча, баючыся
хуткай сустрэчы з нечым, вЁдаць, страшным, можа нават са смерцю, увайшо╝ у
шлюзавую камеру.
Прыборы працавалЁ спра╝на. Зыль падышо╝ да ╝вахода ва ╝нутраныя
памяшканнЁ карабля. Зялёны агеньчык сведчы╝, што там нЁчога небяспечнага
няма. Зыль хаце╝ распрануць лёгкЁ ахо╝ны касцюм, але перадума╝. АдчынЁ╝шы
дзверы, ён увайшо╝ у гало╝ны калЁдор. Няярка свяцЁлЁ нябачныя плафоны. Так
звычайна было, калЁ экЁпаж пакЁда╝ зоркалёт.
Зыль нездарма рыхтава╝ сябе да космасу, вывуча╝ будову розных касмЁчных
караблё╝. Ён веда╝, што Ё дзе знаходзЁцца, Ё прамым шляхам пайшо╝ да
цэнтральнай рубкЁ.
Дзверы ╝ яе былЁ адчынены. Яркая пляма святла ляжала на парозе. Зыль
яшчэ не зразуме╝, у чым справа, а ногЁ самЁ паскорылЁ крокЁ.
Крыху аслеплены, Зыль спынЁ╝ся ля ╝вахода. Рубка жыла як Ё мае быць на
караблЁ, што Ёмчыць у прасторы. ПамЁргвалЁ Ёндыкатары, ледзь чутна шапацелЁ
апараты, адказныя за ╝нутраны парадак у зоркалёце. А ╝ крэсле, глыбокЁм Ё
адкЁнутым, як ложак, напа╝ляжа╝... чалавек.
Зыль з воклЁчам кЁну╝ся да крэсла. Чалавек не зварухну╝ся, не адкры╝
вочы. Зыль угляда╝ся ╝ твар чалавека. Ён бы╝ немалады ╝жо, гэты касмана╝т, -
глыбокЁя маршчыны парэзалЁ твар Ё лоб, сЁвЁзна пабялЁла некалЁ чорныя
валасы. Ён ляжа╝ нерухомы Ё нейкЁ чужы ╝ гэтым акружэннЁ руху Ё энергЁЁ,
якЁмЁ по╝нЁлася ╝сё на╝кола. Зыль узя╝ касмана╝та за руку, спрабуючы
намацаць пульс. Яна была халодная, бязвольная. Зыль пачака╝ хвЁлЁну, другую.
НЁводная жылка не ╝здрыгнула на руцэ гаспадара зоркалёта. Але Зыль мог
паклясцЁся, што гэтая нерухомасць - яшчэ не смерць. Бледны, схуднелы твар,
сама фЁгура чалавека, у якой адчувалася ледзь прыкметная напружанасць, - усё
сведчыла хутчэй аб глыбокай непрытомнасцЁ. Яна нЁбы напаткала чалавека
рапто╝на, у час работы каля пульта.
Зыль се╝ на крэсла, што стаяла побач. Трэба было асэнсаваць становЁшча,
прыдумаць, чым даць рады.
КолькЁ часу прайшло з таго дня, калЁ астралётчык у апошнЁ раз правяра╝
паказаннЁ гэтых прыбора╝? Напэ╝на, нямала, бо на╝рад цЁ, знаходзячыся побач
з Сонечнай сЁстэмай, ён адважы╝ся б на сон, падобны на анабЁёз. Касмана╝т
зрабЁ╝ гэта, напэ╝на, значна раней. Тады, вЁдаць, Ё была запаволена хуткасць
зоркалёта. Касмана╝т бая╝ся, каб выпадкова не праскочыць мЁма. Яго разлЁкЁ,
увогуле, апра╝далЁся. Рухаючыся па ЁнерцыЁ, зоркалёт не мог не стаць
здабычай аднаго з цела╝ Сонечнай сЁстэмы. А потым ужо а╝таматы намацалЁ ╝
неабсяжнай прасторы Плутон Ё паслалЁ туды вестку.
Зыль, не адрываючыся, глядзе╝ на касмана╝та. Ён шука╝ у Ём, чалавеку,
чыё жыццё было для яго за╝сёды недасягальнай марай, нейкЁя незвычайныя
адметныя рысы. Шука╝ Ё не знаходзЁ╝. Звычайны, як Ё ╝се людзЁ. А якЁ ён бы╝
там, у прасторы?
На касмадроме Плутона час ад часу садзЁлЁся зоркалёты. Зыль сустрака╝
Ёх экЁпажы, сачы╝, каб былЁ захаваны каранцЁнныя патрабаваннЁ. ╤ часам шука╝
выпадку блЁжэй пазнаёмЁцца з самЁмЁ касмана╝тамЁ, даведацца, што Ём
адкрылася там, ля чужых далёкЁх зорак?
Касмана╝ты былЁ на дзЁва негаваркЁя. Спачатку Зыль кры╝дава╝ на Ёх,
дума╝, гэта ад фанабэрыЁ. Потым зразуме╝, што кры╝дуе дарэмна. Гэтыя людзЁ
сталЁ скупыя на словы Ё пачуццЁ праз тыя выпрабаваннЁ, якЁя выпалЁ на Ёх
долю. Яны былЁ як бы над часам, бо належалЁ дзвюм эпохам - той, з якой
выйшлЁ, Ё другой - у якую прыйшлЁ. Але нЁ адна з гэтых эпох не магла
сказаць, што яны належаць менавЁта ёй.
Гэтыя людзЁ, Ёх называлЁ рэлятывЁстамЁ, належалЁ толькЁ планеце Зямля.
Яны адпра╝лялЁся ╝ прастору Ё загадзя хавалЁ сваЁх блЁзкЁх, асуджаючы сябе ╝
будучым на адзЁноту. Яны вярталЁся Ё вельмЁ часта не разумелЁ сваЁх новых
сучаснЁка╝, як тыя не разумелЁ Ёх. Яны шмат бачылЁ, паспелЁ пераацанЁць тое,
што лЁчылЁ важным некалЁ да╝но, на ЗямлЁ, у па╝сядзённым жыццЁ. Гэта не
праходзЁла бясследна.
ЦЁка╝насць Зыля - зусЁм зямнога чалавека - яны проста не прымалЁ,
цэнячы нешта сваё, адным Ём вядомае Ё дарагое.
Што Ём такое адкрывалася ╝ прасторы? Зыль лЁчы╝ Ёх жыццё подзвЁгам, а
яны, пачу╝шы гэта слова, звычайна неда╝менна пацЁскалЁ плячамЁ. А можа,
прастора была для Ёх тым месцам, дзе яны хацелЁ знайсцЁ сваё цэлае?
╤ гэты касмана╝т... ЦЁ дасягну╝ ён сваёй мары?
Зыль паглядзе╝ на яго Ё падума╝, што жыццё гэтага чалавека, прынамсЁ ╝
апошнЁ час, было нялёгкЁм. Стома, заклапочанасць, нягледзячы нЁ на што, не
сцерлЁся з яго твару.
Трэба было нешта рабЁць, дзейнЁчаць. Зыль павярну╝ся да пульта. Як
сведчылЁ сЁгнальныя агеньчыкЁ, толькЁ ╝ чатырох каютах былЁ людзЁ. Зыль па
чарзе ╝ключа╝ сувязь. На экране кожны раз з'я╝ля╝ся ложак Ё чалавек, якЁ
нерухома, як Ё гэты ╝ рубцы, ляжа╝ на Ём. А куды дзелЁся астатнЁя?
Пад руку Зылю трапЁла кнопка сЁгналу агульнай трывогЁ, Ё ён нацЁсну╝
яе. Непрыемны гул нЁзкага тэмбру, здалося, папо╝з на яго з усЁх бако╝. Зыль
сцепану╝ся, уявЁ╝шы сабе, як дзейнЁчала гэта, калЁ небяспека ╝знЁкала на
самай справе. ╤ паспяша╝ся выключыць сЁгнал.
НЁчога на╝кола не змянЁлася, хаця Зыль у глыбЁнЁ душы спадзява╝ся, што
нешта здарыцца. Касмана╝ты - Ё гэты, што бы╝ побач з Ём, Ё астатнЁя, якЁх ён
зно╝ убачы╝ праз тэлесувязь, - на сЁгнал трывогЁ не адрэагавалЁ. Зыль яшчэ
раз зЁрну╝ на прыборы Ё падума╝, што трэба агледзець карабель. Ён падня╝ся з
крэсла, зрабЁ╝ крок да дзвярэй Ё спынЁ╝ся. На парозе стая╝ робат.
- Ты хто?.. - разгубЁ╝ся Зыль.
- МефЁстофель... - флегматычна адказа╝ робат.
Апамята╝шыся, Зыль засмяя╝ся: робат сапра╝ды бы╝ вельмЁ падобны на
свайго славутага цёзку: ме╝ бараду Ё нарасцЁ над Ёлбом, якЁя нагадвалЁ рогЁ.
- А ты хто? - пасля па╝зы ╝ сваю чаргу спыта╝ робат, уважлЁва гледзячы
на Зыля.
- ЗямлянЁн.
Збоку гэтая размова магла здацца камЁчнай. Але Зыль разуме╝, што тут не
да жарта╝. Робат, магчыма, бы╝ зараз адзЁным сведкам усяго таго, што
здарылася з зоркалётам Ё яго экЁпажам.
- Я зямлянЁн, - па╝тары╝ ён, - на Плутоне прынялЁ ваша паведамленне.
Робат ма╝ча╝.
- Раскажы, хто вы Ё што з вамЁ здарылася, - дада╝ Зыль. Разма╝ляць праз
шлемафон было нязручна, Ё ён пача╝ расшпЁльваць гермашлем.
Флегматычны робат раптам страпяну╝ся Ё засцерагальна ╝скЁну╝ руку.
- Скафандр скЁдаць нельга, - пачу╝ Зыль у навушнЁках нечакана рэзкЁ
голас робата.
- Чаму? - запыта╝ ён.
- Атмасфера планеты Зялёнага сонца трапЁла ╝нутр карабля, - адказа╝
робат, супакоЁ╝шыся зно╝.
Гэта было ╝жо нешта новае. Зыль се╝ Ё загада╝:
- Як назва зоркалёта? Я чакаю!
Робат нарэшце пакЁну╝ месца ля дзвярэй Ё пакрочы╝ да края пульта, дзе
размяшчалася мноства пераключальнЁка╝ Ё кнопак. Ён выбра╝ адну з Ёх.
НацЁсну╝.
- Я - "Салют", я - "Салют", - прагучала ╝ рубцы.
А Зыль успомнЁ╝ Ё зоркалёт, што ме╝ гэту назву, Ё Ёмёны касмана╝та╝,
якЁя адправЁлЁся на ЁмудалёкЁя прасторы Сусвету.
- НаблЁжаемся да пятай планеты Зялёнага сонца. Там ёсць разумнае
жыццё...
Робат уключы╝ дзённЁк карабля. ЦЁкава было б паслухаць усе запЁсы.
Аднак колькЁ для гэтага спатрэбЁцца часу? Зылю ж трэба было зараз даведацца
пра гало╝нае: што здарылася з экЁпажам. Ён уста╝, выключы╝ дзённЁк,
павярну╝ся да робата:
- МефЁстофель, я хачу паслухаць цябе.
Той павярну╝ся да чалавека.
- Хто гэта? - спыта╝ Зыль, паказваючы на гаспадара рубкЁ.
- Ран, - адказа╝ МефЁстофель.
"Старшы пЁлот", - успомнЁ╝ Зыль.
- У атмасферы планеты Зялёнага сонца раптам з'явЁлася атрута. Для нас.
Яе прынесла вывяржэнне вулкана╝, - робат крыху ажывЁ╝ся, пача╝ хутчэй
выма╝ляць словы: - ЛюдзЁ з планеты не маглЁ дапамагчы. Яны гаварылЁ: вы
будзеце до╝га спаць.
- ╤ ты? - здзЁвЁ╝ся Зыль.
- Не - зямляне, - растлумачы╝ МефЁстофель. - Мне гавары╝ Ран. У час
вывяржэння ён адзЁн бы╝ на борце.
- Дзе астатнЁя? - успомнЁ╝ Зыль пустыя каюты.
- ЛюдзЁ планеты пакЁнулЁ Ёх у сябе. Будуць спрабаваць выратаваць. -
МефЁстофель зно╝ намаца╝ нейкЁ тумблер, пстрыкну╝ Ём.
На сцяне засвяцЁ╝ся невялЁкЁ экран, паказа╝ся твар чалавека. Зыль
пазна╝ Рана, толькЁ намнога маладзейшага за таго, якЁ зараз ляжа╝ у крэсле
каля пульта. "КолькЁ ж год прайшло, калЁ нават у анабЁёзе ён так прыкметна
састарэ╝?" - падумалася Зылю.
А Ран загавары╝ з экрана:
"Няшчасны, не прадбачаны нЁкЁм выпадак спынЁ╝ наша знаёмства з гэтай
цудо╝най планетай у самым пачатку. Жыхары называюць яе ╤нзЁ. Мы ╝станавЁлЁ
кантакт, навучылЁся разумець адзЁн аднаго. Адбылася першая высадка. На жаль,
яна аказалася апошняй. НебяспекЁ не чакалЁ нЁ яны, нЁ мы. Гэта атрута
падзейнЁчала толькЁ на <нас. Яна выклЁкае ╝ чалавека стан, падобны на
анабЁёз - у шмат разо╝ замаруджваюцца ╝се працэсы ╝ арганЁзме. Але ╝
адрозненне ад штучнага анабЁёзу, з гэтага мы не ведаем, як выйсцЁ. Не
ведаюць Ё жыхары ╤нзЁ. Я адзЁн бы╝ у караблЁ, калЁ гэта здарылася. ╤ мы
дамовЁлЁся: палову экЁпажа я павязу на Зямлю, каб паспрабаваць вярнуць да
нармальнага жыцця. А астатнЁх яны паспрабуюць выратаваць самЁ.
Дзеля чаго я згадзЁ╝ся на гэта? Зямля павЁнна ╝станавЁць кантакт з
╤нзЁ. ПамЁж намЁ вельмЁ шмат агульнага. Але я не спадзяюся на свае сЁлы.
Напэ╝на, атрута крыху падзейнЁчала Ё на мяне - я не закры╝ люк, калЁ да нас
наблЁзЁ╝ся планеталёт ЁнзЁйца╝. Думалася, у гэтым няма патрэбы. Я
супрацЁ╝ляюся сну. Але раптам не давяду "Салют" да ЗямлЁ? Тады загЁне ╝сё,
пра што мы даведалЁся. Вось таму Ё пакЁну╝ я сваЁх сябро╝ на ╤нзЁ. КалЁ Ёх
выратуюць, яны прыляцяць з ЁнзЁйцамЁ на Ёх зоркалёце. КалЁ не, то,
знаходзячыся ╝ гэтым сне, яны змогуць дачакацца новай экспедыцыЁ. Мая
адзЁная надзея - МефЁстофель. Ён павЁнен замянЁць мяне..."
МефЁстофель пстрыкну╝ тумблерам. Экран пагас. Зыль зЁрну╝ на робата, Ё
яму здалося, што зараз МефЁстофель нЁбы пабольша╝, расправЁ╝ свае металЁчныя
плечы, адчуваючы ╝сю важнасць ускладзенай на яго задачы.
- Што было далей? - спыта╝ яго Зыль.
- Ран з кожным днём рабЁ╝ся ╝сё больш вялы. У яго ледзьве хапала сЁлы,
каб даваць мне патрэбныя ЁнструкцыЁ. А потым ён мяне ╝жо не выклЁка╝ да
сябе.
Зыль зразуме╝, што больш ад МефЁстофеля ён не даведаецца нЁчога
Ёстотнага. Што ж, цяпер усё зразумела. Перш-наперш трэба вяртацца на Плутон.
Зыль прабег вачамЁ па цыферблатах. ПалЁва заставалася толькЁ на пасадку. Але
Ё гэтага было дастаткова.
Бадай яшчэ нЁколЁ Зыль так не чака╝ сустрэчы са сваЁм касмадромам.
Быццам ён сам вярта╝ся з далёкай зоркЁ праз шмат гадо╝ расстання.
Пасадку Зыль выкана╝ бездакорна. КалЁ асе╝ пыл, ён зЁрну╝ у ЁлюмЁнатар.
ЯркЁя агнЁ, здавалася, вЁталЁ яго са шчаслЁвым прыбыццём. Ён павё╝ позЁркам
уздо╝ж пляцо╝кЁ, спадзеючыся ╝бачыць усюдыходы таварыша╝, Ё здзЁвЁ╝ся. На
краЁ ╝звыша╝ся зоркалёт, напэ╝на, той самы, з Капэлы. Зыль захвалява╝ся: ён
ужо бы╝ павЁнен стартаваць на Зямлю, што з Ём здарылася? Ён таропка збег па
трапе, выкЁнутаму з кабЁны "Барса", Ё спынЁ╝ся, уражаны нечаканасцю.
Узня╝шы рукЁ ╝ знак шчырага прывЁтання, перад Ём стаялЁ касмана╝ты
зоркалёта, якЁ вярну╝ся з Капэлы.
Популярность: 40, Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GmT